Bên trên Khipu có các nút được buộc theo nhiều cách khác nhau, tạo thành một hệ thống vô cùng phức tạp. Tuỳ vào từng kiểu nút thắt, màu sắc và cách sắp xếp mà mỗi Khipu sẽ mang một con số trong hệ thập phân (1, 10, 100,…). Không chỉ thể hiện những con số, một số giả thuyết cho rằng chúng không chỉ ghi số liệu mà còn có thể đại diện cho ngôn ngữ, nó giống như một hệ chữ viết nguyên thuỷ và thậm chí cả ghi chép cả lịch sử, văn học. Những tài liệu cổ xưa này phần lớn đều chưa được giải mã.
Người Inca không phải là nền văn hoá đầu tiên sử dụng Khipu. Trên thực tế, một số Khipu đã được tìm thấy, có tuổi đời sớm hơn 4000 năm trước khi người Inca xuất hiện.
“Khi chinh phục một khu vực mới, người Inca sẽ đến để kiểm kê tài nguyên nơi đó, như bao nhiêu con suối, đo lường cánh đồng, con người, giới tính của con người, các mỏ đang khai thác,… Họ sẽ tạo hồ sơ về khu vực đó và mang chúng về trung tâm Cusco để những quan chức quyết định cách khai thác và quản lý khu vực đó.”
Ngày nay, Khipu chỉ còn tồn tại ở 4 ngôi làng tại dãy Andes Peru mà thôi. Tuy nhiên, tất cả kiến thức về cách đọc và cách tạo ra chúng đã bị thất truyền khi những người chinh phục Tây Ban Nha đến chinh phục, mang theo ngôi ngữ và chữ viết. Cũng vì vậy mà người Inca là một trong những cộng đồng cuối cùng của nền văn hoá Andean cổ đại sử dụng hệ thống Khipu.
Chức năng chính của Khipu chính là ghi chép lại số liệu, giống như hệ thống “kế toán cao cấp” ngày nay. Quan chức Inca sẽ dùng Khipu để quản lý thuế, lượng lương thực trong kho, cũng như số lượng quân lính và nhiều thứ khác nữa. Điều thú vị là không có một chuẩn thống nhất cho hệ thống Khipu này, mà thay vào đó, tại mỗi vùng, mỗi cộng đồng có thể có cách dùng khác nhau để phù hợp với nhu cầu địa phương.
Nguồn:Baochinhphu.vn