Thay vì dùng CPU và GPU riêng lẻ, El Capitan sử dụng các chip chuyên dụng do AMD phát triển cho Livermore, gọi là bộ xử lý tăng tốc (APU). CPU và GPU thường có bộ nhớ riêng. Khi cần làm chung dữ liệu, chúng phải chép qua đường kết nối gọi là “bus”. Đường này chậm hơn nhiều so với tốc độ xử lý, nên việc chép qua lại trở thành khâu chậm nhất, làm nghẽn hiệu năng. Ngược lại, mỗi APU là một miếng silicon đơn lẻ với các phần (“chiplet”) đảm nhiệm chức năng như CPU hoặc GPU, cho phép chúng dùng chung bộ nhớ và lưu trữ. Hiện giờ đây là kiến trúc duy nhất trên thế giới làm theo cách này.
Mật độ và kiến trúc APU mang lại lợi thế cho El Capitan so với những cỗ máy khác có vẻ mạnh hơn trên giấy tờ. Ở Los Alamos, các mô phỏng còn được dùng cho một nhiệm vụ mới, thiết kế một loại vũ khí mới hoàn toàn. Vũ khí ấy, có mã W93, sẽ được sử dụng trên tên lửa đạn đạo trang bị cho tàu ngầm lớp Columbia mới của Hải quân Mỹ. Đây là vũ khí mới đầu tiên trong kho hạt nhân Mỹ kể từ thập niên 1980 và, khi thử nổ bị cấm, Los Alamos sẽ phải chạy mô phỏng ngay từ đầu quá trình thiết kế. El Capitan sẽ cho phép các nhà khoa học tối ưu hóa thiết kế.
W93 là nguồn sinh khí được bơm trở lại Los Alamos. Ngân sách đã tăng gần gấp đôi trong khoảng 5 năm qua. Điều đó đồng nghĩa có thêm hàng nghìn nhà khoa học, cơ sở vật chất được hiện đại hóa và khôi phục được năng lực chế tạo “hố” plutoni (thành phần lõi của các bom nhiệt hạch hiện đại).
Tất cả những điều này là phản ứng trước “thời đại thứ tư” của vũ khí hạt nhân. Thời đại thứ nhất là sự ra đời của bom hạt nhân trong Dự án Manhattan; thứ hai là cuộc chạy đua xây kho vũ khí hạt nhân thời Chiến tranh Lạnh; và thời đại thứ ba là giai đoạn sau khi Liên Xô sụp đổ, khi người ta tưởng răn đe hạt nhân sẽ giảm vai trò trong trật tự thế giới. Thời đại hạt nhân thứ tư là một thời khắc đáng lo: kiểm soát vũ khí sụp đổ, Nga đe dọa sử dụng hạt nhân, Trung Quốc tăng tốc mở rộng kho hạt nhân và căng thẳng giữa các cường quốc hạt nhân khác như Ấn Độ và Pakistan. Cũng có sự bất định quanh các quốc gia mới hoặc sắp có hạt nhân, và nguy cơ đồng minh của Mỹ sẽ tự phát triển vũ khí hạt nhân khi mất niềm tin vào chiếc ô bảo hộ của Mỹ.
Các mô-đun thay thế nhanh (LRU), còn gọi là bộ phát xung, cấp điện cho máy gia tốc chùm electron Scorpius. Thiết bị này sẽ chụp nhiều ảnh X-quang của các thí nghiệm chất nổ đang diễn ra, giúp bảo đảm năng lực răn đe hạt nhân của quốc gia luôn an toàn và hiệu quả mà không cần thử nổ hạt nhân quy mô lớn.
Dù mục đích chính của các phòng thí nghiệm ở Los Alamos và Livermore là nghiên cứu và chế tạo vũ khí hạt nhân, các nhà khoa học ở đây vẫn muốn nhấn mạnh rằng những cơ sở này làm được nhiều việc hơn là phục vụ an ninh quốc gia. Chẳng hạn, NIF là một phòng thí nghiệm hàng đầu trong nỗ lực tạo ra điện từ nhiệt hạch. Tháng 12 năm 2022, NIF trở thành nơi đầu tiên trên thế giới đạt mức giải phóng năng lượng từ phản ứng nhiệt hạch nhiều hơn mức dùng để khởi phát nó. Kể từ đó, các nhà khoa học ở đây đã đạt được điều này thêm 8 lần nữa, dần dần tăng lượng năng lượng thu được mỗi lần. Nhưng vẫn sẽ cần thêm nhiều nỗ lực để biến những đột phá này thành một nguồn năng lượng có thể sử dụng được. Trước hết, bản thân các laser phải hiệu quả hơn rất nhiều về mặt năng lượng và các phản ứng nhiệt hạch cần xảy ra hàng chục lần mỗi giây (thay vì chỉ hơn chục lần mỗi tuần).
Dẫu vậy, vũ khí mới là lý do tồn tại của những phòng thí nghiệm này. Và sức mạnh đáng sợ của chúng luôn hiện hữu trong tâm trí và động lực của các nhà khoa học tham gia. Khi được hỏi cảm thấy thế nào khi đóng vai trò phát triển bom hạt nhân, các nhà khoa học thường nói về trật tự địa chính trị đã được duy trì nhờ nỗi sợ trước sức mạnh ấy. Và nếu những vũ khí mà họ thiết kế không bao giờ phải dùng đến, thì đó là sự thành công.
Theo Economist.
Nguồn:Baochinhphu.vn